Opactwo Benedyktynów w Tyńcu – najstarszy klasztor w Polsce

Tyniec, niegdyś wieś a od XX wieku dzielnica Krakowa, to wyjątkowe miejsce na mapie atrakcji Małopolski. To właśnie tutaj, na wapiennym wzgórzu znajdują się benedyktyńskie zabudowania klasztorne pochodzące z XI wieku. Ich niezwykła historia, architektura i lokalizacja przyciąga tu nie tylko setki wiernych, ale także tysiące turystów rządnych spotkania z 1000-letnią historią.

Tyniec – część Krakowa

Tyniec z racji na swoją lokalizację, tuż nad brzegiem Wisły, był łakomym kąskiem już dla wczesnego osadnictwa człowieka. Dowodem na to może być fakt, że na pobliskich Skałkach Piekarskich odkryto jedne z najstarszych w Polsce śladów bytności człowieka, datowane na 12 000 lat temu. 

Usadowiony wzdłuż Wisły Tyniec przez wieki był okazałą, choć niezbyt bogatą wsią. Do Krakowa został przyłączony 1 stycznia 1973 roku.

Tyniec znajduje się 12 km od centrum Krakowa. Można tu dotrzeć z Krakowa zarówno komunikacją miejską, jak i tramwajem wodnym szlakiem wiślanym.

Skąd Benedyktyni w Tyńcu?

Czarnych mnichów do Polski sprowadził już w X wieku syn Mieszka I, Bolesław Chrobry. Benedyktyni działali zarówno w klasztornych murach, oraz podobno także na samym Wawelu, w sercu państwa polskiego. 

Jednak prawdziwy rozkwit i budowa klasztorów benedyktynów nastąpiła kilkadziesiąt lat później, za sprawą wnuka Chrobrego. To właśnie król Kazimierz Odnowiciel, za sprawą namowy swojej matki, sprowadza drugą falę zakonników i wprowadza Benedyktynów do Tyńca. Wolę ojca kontynuował Bolesław II Szczodry, który postanawia usytuować opactwo benedyktyńskie na wzniesieniu nad Wisłą. Tyniecki klasztor, zresztą jak i pozostałe powstałe na ziemiach polskich, miały za zadanie wspierać nowo powstałe biskupstwa.

Opactwo Benedyktynów w Tyńcu

Romańskie opactwo ufundował najprawdopodobniej Bolesław II Szczodry w połowie XI wieku, a dokładniej w 1044 roku. Wtedy to powstała m.in. trójnawowa bazylika uświetniona wieżami oraz zabudowania klasztorne dla mnichów. Wzgórze klasztorne skierowane w stronę Wisły powstało w niezwykle strategicznym miejscu, z racji na znajdującą się u jego stóp przeprawę przez rzekę.

W kolejnych latach opactwo po raz pierwszy zniszczone zostało przez najazd tatarski, a w 1306 roku spalone przez, o dziwo, szwagra biskupa. Po tych wydarzeniach, w drugiej połowie XV wieku, nastąpiła odbudowa opactwa i wtedy to wzniesiono nowy, gotycki kościół oraz krużganki. Tyniecki klasztor w XV wieku rozkwitał, jak pisał Jan Długosz benedyktyni naówczas posiadali „ze sto wsi i pięć miasteczek”.

W 1816 roku Tyniec pożegnał Benedyktynów za sprawą austriackiego zaborcy. Benedyktyni powrócili do Tyńca, a opactwo ponownie zaczęło funkcjonować na skale nad Wisłą 123 lata później, latem 1939 roku.

Dziś w klasztorze według reguły św. Benedykta z Nursji żyje 33 zakonników.

Opactwo tynieckie – najstarszy klasztor w Polsce

Rzesze wiernych, a także turystów przyciąga do Tyńca nie tylko wiara, ale także niezwykła historyczna wartość tego miejsca. Opactwo w Tyńcu powstało prawie 1000 lat temu i przez to jest najstarszym klasztorem w naszym kraju. Do dziś w Tyńcu można zobaczyć pozostałości z tamtego okresu, a kościół świętych apostołów Piotra i Pawła nadal stoi w tym samym miejscu, co przed wiekami.

Muzeum Opactwa

W Opactwie, w dawnej bibliotece, znajduje się muzeum przedstawiające zbiory znalezione podczas prac archeologicznych. To właśnie tutaj można zobaczyć zabytkowe, prawie 1000-letnie płytki podłogowe.

Poza tym w muzeum zgromadzone są inne eksponaty, prezentacje multimedialne, a także plan opactwa.

Kościół św. Piotra i Pawła

Na terenie klasztoru, od wieków w tym samym miejscu, znajduje się kościół św. Piotra i Pawła. Początkowo kościół był w stylu romańskim, a po pożarze odbudowano go w stylu gotyckim. 

Prezbiterium kościoła to ta część, która nie zmieniła swojego położenia od XI wieku. Według zasłyszanej w klasztorze historii, kilkadziesiąt lat temu pod prezbiterium odnaleziono mogiły z czasów założenia opactwa. Pośród szczątków podobno znajdowały się także kości króla Bolesława II Szczodrego. Niestety władze PRL-owskie postanowiły nie badać szczątków i pochować je w zbiorowej mogile. Jeśli ta historia jest prawdziwa, to niestety straciliśmy niepowtarzalną szansę na odtworzenie DNA pierwszych Piastów.

Wzgórze i dziedziniec klasztorny

Na dość dużym dziedzińcu klasztornym znajduje się zabytkowa, pochodząca z XVII wieku, studnia oraz dwie bramy klasztorne i mury obronne z basztami.

Na uwagę bez wątpienia zasługuje także widok z murów, skąd rozciąga się panoramiczny obraz z Wisłą w roli głównej. 

Cmentarz klasztorny w Tyńcu

Nieopodal wzgórza klasztornego znajduje się cmentarz, na którym można odnaleźć groby pierwszych opatów klasztoru.

Najpiękniejszy punkt widokowy na Opactwo w Tyńcu

Jeżeli chcesz zobaczyć klasztor w całej okazałości umiejscowiony na skale tuż przy Wiśle to trzeba odbyć 13 kilometrową przejażdżkę na drugą stronę rzeki. Tuż za wałami powodziowymi znajduje się niewielka polana oferująca takie widoki:

Tyniec dla niepełnosprawnych

Osoby z niepełnosprawnościami, a także te posiadające trudności w chodzeniu mogą zaparkować samochód na dziedzińcu klasztornym. W tym celu, na bramie przed klasztorem, należy zadzwonić domofonem i potwierdzić taką potrzebę.

Nawierzchnia dziedzińca klasztoru jest wyłożona dość równą kostką brukową. Osoby na wózku mogą odwiedzić muzeum, sklep z produktami czy przysiąść przy jednym ze stolików kawiarni.